صدا به صورت امواج مکانيکي مي تواند بر کل بدن از جمله دستگاه شنوائي تأثير سوء داشته باشد . البته اين تأثير از نظر اپيدميولوژيک زماني مي تواند اهميت داشته باشد که سبب اختلال فيزيولوژيک در بدن نمايد . در محيط هاي کاري نيز صدا از اين ديدگاه مورد توجه قرار مي گيرد . اثرات صدا بر انسان از چند جنبه مورد توجه مي باشد :
۱-صدمه به دستگاه شنوائي
٢ـ تداخل با مکالمه : مکالمه در محيط هاي کاري به عنوان يکي از راه هاي ارتباط مي باشد که در صورت وجود صداي زمينه مخصوصاً در فرکانسهاي حدود مکالمه ( ٤٠٠٠ ـ ١٠٠۰ هرتز ) مي تواند ارتباط بين افراد را از طريق
کلامي مختل سازد و باعث بروز اشتباه و نيز حوادث گردد .
۳-اثر روي اندام بينايي : درمواجهه با صدا ،کنترل تطابق وتعقيب اشياء بهم مي خورد وعکس العمل به نورکم مي شود .
۴-اثر بر سيستم تعادلي :گيجي ، تهوع ، اختلال در راه رفتن .
۵-ناراحتي اجتماعي :مانند اثر بر خواب و روابط اجتماعي و خانوادگي خصوصاً هنگامي که افت شنوائي به ناحيه مکالمه سرايت نموده باشد . افرادي که دچار افت دائم شنوائي شوند ميل دارند اين عارضه مخفي بماند ، لذا در
مناسبات اجتماعي کمتر شرکت مي کنند .
۶-اثرات عصبي : اثربر دستگاه گوارش شامل اختلالات و حتي دردهاي شکمي و ترشح زياد اسيد معده و تشديد بيماريهاي مرتبط .
افت موقت شنوائي :
تغيير موقت آستانه شنوايي يا افت موقت شنوايي زماني اتفاق مي افتد که فرد بطور اتفاقي يا بصورت غيرشغلي با امواج صوتي بالاتر از ٦٥ دسي بل مواجهه داشته باشد . اين تغيير به صورت افزايش آستانه شنوايي مي تواند از چند
دسي بل تا ده ها دسي بل باشد . در اين عارضه شخص احساس سنگيني و گرفتگي در گوش دارد . ويژگي اين آسيب اين است که موقت بوده و پس از قطع مواجهه با صدا ، عمدتاً در مدت چند ساعت بهبود پيدا مي کند .
اصوات با فرکانس پائين اثر کمتري در ايجاد TTS داشته و محدوده فرکانس ۲ تا ۶ کيلو هرتز بيشترين اثر را دارند . حداقل تراز فشاري که مي تواند باعث TTS گردد ، ٦٥ دسي بل است . عارضه TTS بسته به تراز فشار صوت و
مدت مواجهه مي تواند از چند ساعت تا چند هفته طول به کشد . افت دائم شنوائي :در صورتيکه مواجهه با صدا تکرار گردد و به صورت دائمي درآيد افت موقت به افت دائم تبديل مي شود . اين افت نه در اثر خستگي دستگاه شنوايي بلکه در اثر تخريب سلول هاي مژکدار اندام کرتي صورت مي گيرد و اغلب بهبودي به دنبال ندارد . افرادي که دچار PTS هستند ممکن است بطور همزمان دچار TTS نيز باشند . براي مشخص کردن مقدار واقعي PTS کارگر را صبح روز بعد از کار جهت شنوائي سنجي هدايت مي نمايند.
افت دائم شنوايي در اثر صدا عمدتاً از فرکانس ۴ کيلو هرتز شروع مي گردد و ميزان آن بسته به عوامل مختلف فردي و محيطي ، متفاوت مي باشد . خصوصيات فردي مهم شامل سن، سابقه کار ، نژاد ، تغذيه و بيماري ها مي
باشد . مسموميت به اکسيدکربن ، جيوه ، فسفر ، سرب و برخي داروها نظير استرپتومايسين ، ساليسيلات ، جنتامايسين نيز مي تواند با ايجاد کم شنوايي اثر صدا را بر دستگاه شنوايي تشديد نمايد .
ضربه به سر ، عفونت ها و برخي بيماري هاي غير شغلي نيز مي تواند دليل افت شنوايي باشد. عوامل محيطي موثر بر افت شنوايي شامل : نوع صدا ، تراز فشار صوت و مدت زمان مواجهه روزانه فرد مي باشد . مقدار PTS توسط
اديوگرام صنعتي معلوم مي گردد که در آن ميزان افت و درصد معلوليت دستگاه شنوايي تعيين مي گردد .
شنوايي سنج (Audiometer )
دستگاهي است که مي تواند صداهاي خالص مورد دلخواه آزمايش کننده را توليد کند . صداهاي خالص توسط گوشي هاي بسيار حساس با کيفيت عالي از طريق مجراي گوش خارجي و مياني به ساز و کار ادراکي منتقل مي
گردد . ( انتقال هوايي )
وسيله ديگري روي شنوايي سنج نصب شده که ارتعاش هاي صدا را مستقيماً از طريق جمجمه سر به گوش داخلي هدايت مي کند . ( انتقال استخواني )
١ـ صفحه تنظيم بسامد
شنوايي سنج در کل داراي سه قسمت اصلي مي باشد : ٢ـ صفحه کنترل و تنظيم شدت
٣ـ دکمه قطع و وصل
پس از اندازه گيري ، شنوايي فرد روي شنوايي نگار رسم و ثبت مي شود . در ثبت نتايج از علائم بين المللي زير بايد کمک گرفته شود :
١ـ گوش راست انتقال هوايي (رنگ قرمز)
٢ـ گوش چپ انتقال هوايي (رنگ آبي ) X
٣ـ گوش راست انتقال استخواني (رنگ قرمز) >
٤ـ گوش چپ انتقال استخواني (رنگ آبي) <
استاندارد صدا در اطاقک اديومتري:
طبق استاندارد OSHA براي اطاقک اديومتري ماکزيمم تراز فشار صوتي که درفرکانس هاي مختلف مي تواند وجود داشته باشد تعريف شده است و ما بايد جايي را که براي اين کار انتخاب مي کنيم مناسب باشد . در کارخانجاتي که اطاقک اديومتري ندارند روش کار به اين گونه است که چند مکان را که داراي صداي پائيني است را آناليز صدا مي کنيم وبا استاندارد مي سنجيم و هر کدام که اختلاف بيشتري با نمودار استاندارد داشت را براي اديومتري انتخاب مي کنيم
دسگاه